Wat is thermal runaway?
Thermal runaway is een kettingreactie in een batterij waarbij warmteontwikkeling leidt tot verdere inwendige schade en daardoor nog meer warmte. Bij lithium-ion accu’s kan dat resulteren in hevige hitteontwikkeling, rook, chemische dampen en vlammen. In een jumpstarter kan dit ontstaan door overbelasting, fysieke beschadiging, fabricagefouten of verkeerd laden. Omdat cellen in een pack elkaar beïnvloeden, kan één defecte cel snel andere cellen aansteken — dat maakt branden van jumpstarters zelden klein of gecontroleerd.
Hoe herken je een jumpstarter-brand (signalen van thermal runaway)?
- Ongewone warmte aan de behuizing of kabels — voel alleen op veilige afstand.
- Zwelling of vervorming van de behuizing of accu: een opgezwollen jumpstarter is een waarschuwingssignaal.
- Rook of slechte geur: chemische, scherpe of zoete geuren wijzen op interne schade.
- Sissend of knallend geluid van de accu of interne componenten.
- Vlammen of vonken: direct gevaar, afstand nemen en hulp inschakelen.
Directe acties bij rook, hitte of vlammen
Bij het vermoeden van een jumpstarter-brand geldt: veiligheid eerst. Volg deze stappen in volgorde van prioriteit.
- Houd afstand en waarschuw anderen. Breng jezelf en omstanders op veilige afstand en voorkom inademing van rook.
- Schakel stroom uit of verbreek waar mogelijk de aansluiting — maar alleen als je dit zonder jezelf in gevaar te brengen kunt doen. Raak een hittebron of brandend apparaat niet aan.
- Verplaats het object niet als het warm of brandend is: bewegen kan de situatie verergeren of smeltende componenten verspreiden. Als de jumpstarter buiten staat en je zonder risico kunt wegdragen, breng hem dan naar een open, niet-brandbare ondergrond.
- Bel de hulpdiensten als de brand niet klein en direct beheersbaar is of als er veel rook of vlammen zijn.
Blustechnieken: wat werkt en wat niet?
Er bestaan geen eenvoudige universele oplossingen; de beste keuze hangt af van de situatie. Belangrijke punten:
- Voor kleine brandjes kun je proberen een ABC- of BC-poederblusser te gebruiken. Poeder kan de vlammen onderdrukken, maar voorkomt niet altijd herontbranding van onderliggende cellen.
- Water (koelen) wordt door brandweerinstanties vaak aanbevolen om lithium-ion branden af te koelen en thermische runaway te beperken. Gebruik veel water vanaf veilige afstand om hitte te reduceren en aangrenzende cellen te koelen. Let op: water geleidt stroom en kan elektrische risico’s met zich meebrengen als de jumpstarter nog elektrisch verbonden is.
- CO2 en schuim hebben beperkte effectiviteit bij interne lithium-brand; ze kunnen omliggende brand onderdrukken maar koelen de cellen niet voldoende om herontbranding te voorkomen.
- Class D-blussers zijn bedoeld voor metaalbranden en niet geschikt voor de meeste commerciële lithium-ion jumpstarters.
Als je twijfelt, blijf op afstand en wacht op professionele hulp. Een blussing kan succesvol lijken maar door smeltende of beschadigde cellen alsnog weer opnieuw ontvlammen — blijf daarom urenlang waakzaam of laat de brandweer nazorg uitvoeren.
Praktische preventietips om brand te voorkomen
Voorkomen is beter dan blussen. Neem deze maatregelen om het risico op thermal runaway te verminderen:
- Volg de gebruiksaanwijzing van de fabrikant en laad alleen met de aanbevolen oplader. Zie ook de achtergrondinformatie over hoe een jumpstarter werkt.
- Laad op een veilige plek — niet onder kussens of in afgesloten ruimtes en niet langdurig onbeheerd. Zie ook onze pagina over veilig gebruik.
- Controleer regelmatig op zwelling, beschadiging of losse kabels. Kleine scheurtjes in behuizing of isolatie kunnen intern kortsluiting veroorzaken. Voor onderhoudstips: lees hier verder.
- Bewaar op kamertemperatuur en uit direct zonlicht of vrieskou. Extreme temperaturen verkorten de levensduur en verhogen het risico op falen.
- Gebruik beschermende accessoires zoals een brandwerende veiligheidstas of een metalen opbergbak als je een jumpstarter vervoert of opslaat.
- Vervang defecte units en recycle oude accu’s volgens de regels: zie wetgeving en recycling voor lokale voorschriften.
Na een brand: afhandeling en nazorg
Zelfs nadat de vlammen gedoofd zijn, blijft een beschadigde jumpstarter onveilig. Laat de unit door professionals of een erkend reparatiebedrijf inspecteren. Beschadigde accu’s moeten volgens regelgeving verwerkt en gerecycled worden; raak ze niet onbeschermd aan en breng ze naar de juiste inzamelpunten. Voor informatie over waar en hoe, zie wetgeving en recycling.
Als je wilt controleren of je jumpstarter nog betrouwbaar is voordat je hem opnieuw gebruikt, bekijk dan onze handleiding: Zo test je thuis of je jumpstarter nog betrouwbaar is: 5 simpele checks.
Verder lezen en bronnen
Wil je meer weten over typen jumpstarters, hoe ze werken en veilige toepassingen? Kijk op Wat is een jumpstarter en Types en capaciteiten. Als je slim gebruik maakt van een jumpstarter met verbonden functies, lees dan ook ons artikel over zijn slimme jumpstarters veilig?
Samengevat: herken snel de signalen van thermal runaway, zet veiligheid altijd op de eerste plaats, kies bewuste blustechnieken en reduceer risico’s met goed onderhoud en verstandig gebruik. Met de juiste kennis houd je jezelf, je passagiers en je omgeving veilig.
